ปายในใจฉัน

คงไม่มีใครไม่รู้จัก “ปาย” เมืองที่เต็มไปด้วยมนต์เสน่ห์ของผู้คน วิถีชีวิตและธรรมชาติ แม้แต่ชาวต่างชาติจากทุกที่ยังเดินทางมาสัมผัส หากย้อนกลับไปในอดีต ก่อนที่ปายจะเป็นสถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยม ปายนั้นเป็นที่รู้จักของนักเดินทาง Backpacker เพราะเส้นทางจากเชียงใหม่มายังอำเภอปายเมื่อหลายสิบปีก่อนนั้นยังไม่สะดวกสบายเท่าปัจจุบัน

แต่ไม่ว่าอดีตหรือปัจจุบัน วันเวลาปรับเปลี่ยน เปลี่ยนแปลงรูปร่างหน้าตาให้ปายดูดีทันสมัยและเป็นที่นิยม แต่ลึกๆแล้ว เสน่ห์ที่คนบางส่วนมองไม่เห็นนั่นก็คือ ธรรมชาติ และ วัฒนธรรม ประเพณีท้องถิ่น หลากชนเผ่า ที่ปาย รวมถึงอำเภออื่นๆของจังหวัดแม่ฮ่องสอนยังคงมีและรักษาไว้

ผมในฐานะคนคุ้นเคยที่อาศัยอยู่ที่ปาย10ปีเต็ม จากวันแรกถึงวันสุดท้ายที่ผมต้องย้ายออกจากอำเภอปายด้วยเหตุของวิถี ผมเห็นการเติบโตของเด็กน้อยในช่วงเวลาหนึ่ง ซึ่งเป็นธรรมชาติของการเจริญเติบโต สิ่งที่คงอยู่ในความทรงจำผมคือ “หลายๆสิ่ง” จากที่นี่ ทั้งมวลมิตรสหาย คนต่างถิ่น คนเดินทางที่ผ่านมา หยิบยื่นมิตรไมตรีให้แก่กัน

ปาย เป็นเมืองยอดนิยมของบรรดานักท่องเที่ยวและนักเดินทาง เมืองที่มีชาวต่างชาติเข้า-ออกวันหนึ่งหลายคน ไม่นับรวมช่วงเทศกาลท่องเที่ยวในฤดูหนาวที่มีนักท่องเที่ยวชาวไทยทยอยขึ้นมาสมทบ การกลับมาปายครั้งนี้ เสมือนเป็นการกลับมาบ้านตัวเอง ความรู้สึกว่าตัวเองเป็นคนแปลกหน้าของที่นี่แทบไม่มี แม้ว่าจะย้ายออกมานานร่วมเกือบปีแล้ว
ภาพการเปลี่ยนแปลงภายนอก ทั้งผู้คน สิ่งปลูกสร้าง โดยเฉพาะบริเวณจุดศูนย์กลางการค้าขายช่วงถนนคนเดินเกิดขึ้นหลายที่ แต่ภาพที่ไม่เปลี่ยนเลยคือภูเขาสูงที่ตั้งตระหง่านทางฝั่งทิศตะวันออกที่ตั้งวัดพระธาตุแม่เย็น และทิศตะวันตกคือหมู่บ้านจีนสันติชล เสมือนว่าได้รับการโอบกอดจากปาย ใช่แล้วที่นี่ถูกโอบล้อมด้วยภูเขาสูงสลับกัน

ช่วงนี้เป็นช่วงฤดูฝน ธรรมชาติรอบปายดูเขียวขจีชุ่มฉ่ำ ถนนคนเดินไม่คึกคักเหมือนฤดูท่องเที่ยว แต่ภาพเคลื่อนไหวบนถนนคนเดินก็ดูไม่หยุดนิ่ง โดยเฉพาะภาพวิถีชีวิตประจำวันของคนในชุมชน ทั้งตลาดเช้า เย็น  รวมถึงตลาดกลางคืนบนถนนคนเดิน

อาชีพใหม่ของคนในพื้นที่คือไกด์นำเที่ยว ความได้เปรียบส่วนหนึ่งของคนพื้นเมืองที่นี่ ที่นอกเหนือจากชาวไทยใหญ่ และลีซอแล้ว ก็มีชาวไทยเชื้อสายจีนยูนนาน ธุรกิจท่องเที่ยวระหว่างนักท่องเที่ยวชาวจีนที่เดินทางมาเที่ยวปายจึงเกิดขึ้นหลายจุด รวมถึงยังคงมีการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และเดินป่าสำหรับนักท่องเที่ยวที่สนใจการผจญภัย

หน้าฝนเป็นช่วงที่ฝนตกชุกในบางพื้นที่ เราจะเห็นกลุ่มเมฆฝนลอยตัวเป็นพริ้วเหมือนผ้าม่าน หากยืนอยู่ในจุดชมวิวเช่นวัดพระธาตุแม่เย็น ก็จะมองเห็นทิวทัศน์ของเมืองปายแบบ panorama หรือหากต้องการไปยืนเหยียบก้อนเมฆหนาเหมือนในหนังจีนกำลังภายใน ก็ขึ้นไปนั่งจิบชาอุ่นๆ บนจุดชมวิวหยุนไหลที่หมู่บ้านจีนสันติชล แน่นอน มาที่นี่เราจะได้เห็นวัฒนธรรมจีนยูนนาน อาหารจีนต้นตำหรับ บางสูตรแบบโบราณ บางสูตรแบบประยุกต์ ไม่ต้องไปเปรียบเหมือนที่ไหน เพราะที่นี่คือปาย ความหลากหลายที่อยู่ร่วมกันคล้ายละครแต่ละบทที่ให้เราเลือกสัมผัสรับชม

ยามค่ำคืนจะว่าเงียบสงบก็ใช่ เพราะที่นี่ยังคงเป็นชนบทและธรรมชาติที่สมบูรณ์ จะมีเพียงในบริเวณตัวอำเภอที่มีร้านรวงนั่งดื่มสำหรับผู้มาเยือนได้รื่นเริง สำราญตามเวลาที่กฎหมายกำหนด อยู่กันอย่างเคารพทั้งผู้อื่นและเคารพในธรรมชาติ

ปายมีร้านกาแฟหลายร้าน หนึ่งในร้านดั้งเดิมอย่าง All about coffee ก็ย้ายมาอยู่เชียงใหม่แล้ว ให้ร้านกาแฟรุ่นหลังๆสร้างตำนานกันต่อไป ส่วนใครจะสร้างตำนานร้านกาแฟขึ้นมาใหม่ ก็ต้องสร้างรสชาติและเสน่ห์ให้คนที่ผ่านมาจดจำ ผู้คนที่ผ่านมาสัมผัสรสชาติกาแฟที่ปายก็จะกล่าวขานกันปากต่อปาก ร้านกาแฟที่น่าจับตามองมีอยู่หลายร้าน อยากให้หาและสัมผัสกันด้วยตัวเอง ส่วนตัวผมมีอยู่สองร้านคือร้านกาแฟเข้าท่า และ ร้านกาแฟช้างเผือก ไม่ได้โฆษณาให้ แต่อยากให้ไปลองกันดู เพราะเสน่ห์ที่นอกเหนือจากรสชาติของกาแฟนั้นก็คือวิธีการ

เมืองกระเทียม? ท่านเค๊าแดร๊กคิวล่าคงไม่อยากมาปาย แต่นั่นมันเรื่องของท่านเค๊า เพราะคนส่วนมากยังอยากมาปาย และนอกเหนือจากกระเทียมก็มีข้าวโพด, ถั่วเหลืองและนาข้าวเขียวขจี หากอยากมาชมสัมผัสวิธีการตั้งแต่ช่วงดำนาและเก็บเกี่ยว ก็เปิดปฏิทินเลือกวันหยุดเดินทางมาสัมผัสกัน มาอยู่กันสองสามวัน มาซึมซับใช่เพียงแค่ผ่านมา

เมืองโรแมนติก?
หากย้อนไปหลายสิบปี มีกลุ่มนักเดินทางที่ผ่านมา บางส่วน ผันตัวจากหน้าที่การงานที่มั่นคงในเมืองใหญ่มาตั้งรกรากและใช้ชีวิต สร้างงาน เขียนหนังสือ และอื่นๆกันที่นี่ ตำนานจึงเกิดขึ้น นิยายความรักจึงตามมา แต่ความเดิมตำนานความรักที่ปายก็คงมีอยู่ หากต้องไปสืบเสาะถามจากปากคนแก่คนเฒ่า วิธีการเขียนหากันผ่านข้อความทางจดหมายหรือไปรษณียบัตรก่อนยุคที่แป้นพิมพ์และแชทไลน์จะเกิด หนุ่ม-สาวใช้เวลาหลายวันกว่าจะได้รับความคิดถึง คนที่มาอยู่ปายในช่วงนั้นก็คล้ายกับถูกความเหงาครอบงำ แต่นั่นเป็นวิธีที่เขาเลือกแล้ว ในสถานที่ที่ไกลจากความเจริญ การระบายความรู้สึกต่างๆนาๆ ออกมาเป็นตัวอักษร นิยายและบทกวี หรือแม้แต่ภาพวาด จึงเป็นวิธีการในเชิงสร้างสรรค์งานของรูปวรรณกรรมและจิตรกรรม กับเรื่องราวที่ปาย ในยุคการแสวงหาของคนหนุ่มสาว ยุคที่นักเดินทางยังกำหมัดชูนิ้วโป้งยื่นมือโบกรถที่ผ่านทางมา และวัฒนธรรมการเขียนหากัน ตำนานร้านโปสการ์ดแห่งแรก สถานที่แหล่งรวมของมวลมิตรและผู้สัญจรที่ผ่านมาพบปะกัน “ร้านมิตรไทย” (ปัจจุบันปิดตัวแล้ว)

ปายจึงมีเรื่องเล่าและตำนานสืบทอดกันมารุ่นต่อรุ่น ตามยุคสมัยและเทคโนโลยีที่เกิดขึ้น แม้ว่าความสะดวกสบายในปัจจุบันจะเพียบพร้อม แต่มนต์เสน่ห์ในช่วงยุคหนึ่ง ก็ยังคงคุกรุ่นให้คนหนุ่มสาวยุคใหม่ๆมาสัมผัสกัน

 

ถนนคนเดินปาย ปาย